Regulacja prawna umowy ubezpieczenia
Umowa ubezpieczenia, zgodnie z kodeksem cywilnym, jest zobowiązaniem ubezpieczyciela do spełnienia określonego świadczenia w razie wystąpienia zdarzenia objętego ochroną, natomiast na ubezpieczającym spoczywa obowiązek zapłaty składki. W ubezpieczeniu majątkowym świadczenie przybiera formę odszkodowania za poniesioną szkodę, natomiast w ubezpieczeniach osobowych polega na wypłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia.
Zdarzenie, które nie może wystąpić, sprawia, że umowa ubezpieczenia jest nieważna. Dodatkowo, jeżeli w chwili podpisywania umowy któraś ze stron wiedziała (lub mogła się tego dowiedzieć), że zdarzenie już nastąpiło lub nie może się wydarzyć, ochrona nie obejmuje okresu sprzed daty zawarcia umowy.
Pojęcie zdarzenia losowego i wypadku ubezpieczeniowego
Zdarzenie losowe to przyszłe, nieprzewidzialne, nagłe i niezależne od ubezpieczającego zdarzenie, które powoduje szkodę, może to być np. powódź, lawina, trzęsienie ziemi czy uderzenie pioruna.
Wypadek ubezpieczeniowy to również przyszłe, niepewne, nagłe i niezależne od ubezpieczającego zdarzenie powodujące szkodę. Różnica polega na tym, że wypadek ubezpieczeniowy jest dodatkowo objęty ochroną polisy. W praktyce oznacza to, że każdy wypadek ubezpieczeniowy można uznać za zdarzenie losowe, ale nie każde zdarzenie losowe będzie wypadkiem ubezpieczeniowym.
Zawarcie umowy ubezpieczenia
Ubezpieczyciel zobowiązany jest potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia. Ochrona ubezpieczeniowa rozpoczyna się z dniem zawarcia umowy lub opłacenia składki, chyba że w umowie określono inny termin rozpoczęcia. Wysokość składki jest obliczana zgodnie z czasem trwania ochrony ubezpieczeniowej.
Umowę można wypowiedzieć w ciągu 30 dni – dla osoby fizycznej lub w ciągu 7 dni – dla przedsiębiorcy, jeżeli jest zawarta na czas powyżej 6 miesięcy. Nie zwalnia to natomiast z zapłaty składki za okres udzielnej przez ubezpieczyciela ochrony i jest to możliwe tylko w przypadkach wskazanych w ustawie lub ważnych powodów określonych w umowie lub OWU.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń – kiedy powstaje?
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się w momencie zawarcia umowy oraz zapłaty składki lub jej pierwszej raty. Jeśli składka ma zostać opłacona w późniejszym terminie, odpowiedzialność ubezpieczyciela nadal zaczyna się z chwilą zawarcia umowy. Jednak w przypadku braku zapłaty składki ubezpieczyciel ma prawo wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać uregulowania składki za okres, w którym świadczył ochronę.
W sytuacji płatności składki w ratach, nieterminowe uregulowanie kolejnej raty może prowadzić do zakończenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Może to jednak nastąpić wyłącznie wtedy, gdy przewidują to umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia (OWU), a ubezpieczyciel wezwie do zapłaty, informując, że brak wpłaty w ciągu 7 dni od otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności.
Pojęcie i znaczenie ogólnych warunków ubezpieczeń
Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) to dokument przygotowywany przez każdego ubezpieczyciela, określający najważniejsze informacje na temat danej umowy ubezpieczenia. Musi być sformułowany jednoznacznie i zrozumiale oraz zamieszony na stronie internetowej zakładu ubezpieczeń.
Zgodnie z Ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej określają przede wszystkim:
- Rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot,
- Warunki dotyczące zmiany sumy ubezpieczenia,
- Prawa i obowiązki stron umowy,
- Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,
- Sposób ustalania wysokości szkody,– sumy odszkodowania,
– opłacania składki,
– indeksacji składki, - Sposób wypowiedzenia umowy,
- Termin i sposób odstąpienia od umowy,
- Tryb i warunki dokonania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony.
Poniżej znajduje się przykładowy spis treści Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Mienia od Wszystkich Ryzyk PZU
Kwalifikacja prawna umowy ubezpieczenia
Umowa ubezpieczenia jest umową cywilnoprawną i jest regulowana przez Kodeks cywilny, w szczególności art. 805–834, z podziałem na ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Obie strony umowy posiadają swoje zobowiązania – ubezpieczyciel zapewnia ochronę w przypadku zajścia wypadku, ubezpieczający obowiązany jest do zapłaty składki.
Umowa ubezpieczenia może być zawarta na własny lub cudzy rachunek, co oznacza, że ubezpieczający i ubezpieczony mogą być różnymi osobami. W przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek ubezpieczony ma prawo do świadczenia wynikającego z umowy, jednak ubezpieczyciel nie może domagać się od niego zapłaty składki – obowiązek ten spoczywa wyłącznie na ubezpieczającym.
Wygaśnięcie stosunku ubezpieczenia
Stosunek ubezpieczenia wygasa w sytuacjach, gdy:
- Upływa okres, na jaki została zawarta umowa,
– Składka nie zostaje opłacona w terminie (o ile przewidują to warunki umowy lub OWU),
- Umowa zostaje rozwiązana przez jedną ze stron,
- Suma ubezpieczenia zostaje całkowicie wyczerpana,
- Strona decyduje się na odstąpienie od umowy,
- Przedmiot ubezpieczenia ulega zniszczeniu lub traci swoją wartość,
- Prawa własności przedmiotu ubezpieczenia zostają przeniesione bez przeniesienia praw wynikających z umowy ubezpieczenia.
Jeśli stosunek ubezpieczenia wygaśnie przed upływem okresu, na który zawarto umowę, ubezpieczający ma prawo do zwrotu składki za niewykorzystany czas ochrony ubezpieczeniowej.
