Podstawy prawne działania rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego
Rynek ubezpieczeniowy i reasekuracyjny w Polsce działa opierając się o regulacje krajowe oraz unijne. Podstawowym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, która określa:
- warunki prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń osobowych, majątkowych oraz reasekuracji,
- zasady wykonywania zawodu aktuariusza,
- zasady nadzoru ubezpieczeniowego oraz kontroli nad zakładami ubezpieczeń i reasekuracji,
- zasady organizacji i działania ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego.
Kwestie związane z zawieraniem umów ubezpieczeniowych są dodatkowo regulowane Kodeksem Cywilnym (art. 805 – 834), a zasady prowadzenia działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń osobowych, majątkowych oraz reasekuracji określa Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń, która stosuje Dyrektywę IDD (2016/97/UE) – Insurance Distribution Directive, ustanawiającą jednolite zasady dystrybucji ubezpieczeń w Unii Europejskiej.
Działalność zakładów ubezpieczeń i reasekuracji podlega również regulacjom Dyrektywy Solvency II (2009/138/WE), określającej zasady wypłacalności, zarządzania ryzykiem i odpowiedniego poziomu kapitału, mające na celu wzmocnienie stabilności finansowej sektora oraz zabezpieczenie interesów ubezpieczonych.
Podmioty prowadzące działalność ubezpieczeniową i reasekuracyjną
Podmiotami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową lub reasekuracyjną jest zakład ubezpieczeń oraz zakład reasekuracji.
Zakład ubezpieczeń:
- wykonywanie działalności wymaga zezwolenia organu nadzoru,
- może wykonywać działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych lub spółki europejskiej,
- odpowiada za zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczenia oraz zapewnienie środków na wypłatę odszkodowań i świadczeń dla ubezpieczonych.
Zakład reasekuracji:
- wykonywanie działalności wymaga zezwolenia organu nadzoru,
- może wykonywać działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej, towarzystwa reasekuracji wzajemnych lub spółki europejskiej,
- nie zawiera umów z klientami indywidualnymi, lecz współpracuje wyłącznie z zakładami ubezpieczeń, przejmując część ich ryzyka w zamian za składki reasekuracyjne
Dystrybucja ubezpieczeń
Dystrybucja ubezpieczeń, zgodnie z Ustawą o dystrybucji ubezpieczeń z 2017 r., polega na:
- doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych mających na celu zawarcie umowy ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowej,
- zawieraniu umów ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta, a także bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń,
- wspieraniu klientów przez pośredników ubezpieczeniowych w zarządzaniu i realizacji umów ubezpieczeniowych, w tym w zakresie odszkodowań i świadczeń,
- przekazywaniu informacji i tworzeniu rankingów ubezpieczeń, umożliwiających klientowi porównanie ofert i zawarcie umowy online lub przez inne media,
- organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych i brokerskich.
Dodatkowo dystrybucję ubezpieczeń w zakresie grupy 3 działu I załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, może wykonywać tylko agent ubezpieczeniowy, broker ubezpieczeniowy oraz zakład ubezpieczeń.
Dystrybucja reasekuracji
Dystrybucja reasekuracji, zgodnie z Ustawą o dystrybucji ubezpieczeń z 2017 r., polega na:
- doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych mających na celu zawarcie umowy reasekuracji,
- zawieraniu umów ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu lub bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń lub reasekuracji,
- wsparciu w zarządzaniu i realizacji umów,
- organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich.
Aktuariusze – rola i zadania
Aktuariusz to osoba odpowiedzialna za nadzorowanie funkcji aktuarialnej w zakładzie ubezpieczeń lub reasekuracji. Realizuje czynności w zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki oraz jest wpisana do rejestru aktuariuszy.
Role i zadania aktuariusza:
- koordynowanie procesu ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w celu zapewnienia zgodności z wymogami wypłacalności,
- zapewnienie właściwych metod, modeli i założeń do ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla wypłacalności,
- ocena wystarczalności i jakości danych używanych do ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- porównywanie szacunków z danymi wynikającymi z wcześniejszych obserwacji,
- przekazywanie zarządowi i radzie nadzorczej o wiarygodności i poprawności ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- nadzorowanie ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (w przypadku stosowania przybliżeń),
- wyrażanie opinii na temat ogólnej polityki przyjmowania ryzyka do ubezpieczenia oraz stosowanych rozwiązań w zakresie reasekuracji
- współpraca przy wdrażaniu systemu zarządzania ryzykiem,
- ustalanie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na potrzeby rachunkowości.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) wypłaca odszkodowania poszkodowanym w wypadkach spowodowanych przez właścicieli pojazdów lub rolników, którzy nie posiadali obowiązkowego ubezpieczenia, jak i w przypadku kiedy sprawca wypadku uciekł z miejsca zdarzenia i jest nieznany. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny kontroluje, czy kierowcy posiadają obowiązkowe ubezpieczenie OC.
Każdy krajowy i zagraniczny zakład ubezpieczeń, który wykonuje działalność na terenie Polski ma obowiązek należeć do UFG.
Informacje dotyczące Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) znajdują się w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) odpowiada za organizację i realizację procesu likwidacji szkód wyrządzonych w Polsce przez właścicieli pojazdów zarejestrowanych za granicą. Ponadto, PBUK zajmuje się wystawianiem dokumentów ubezpieczeniowych, takich jak Zielona Karta czy ubezpieczenia graniczne ważne w krajach EOG (Europejski Obszar Gospodarczy). Zakłady ubezpieczeń wykorzystują te dokumenty przy zawieraniu międzynarodowych umów ubezpieczenia.
PBUK zrzesza zakłady ubezpieczeń oferujące w Polsce obowiązkowe OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. W ramach Systemu Zielonej Karty pełni funkcję Biura Narodowego, reprezentując Polskę i będąc członkiem Rady Biur.
Informacje dotyczące Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) znajdują się w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Źródło: https://www.pbuk.pl/system-zielonej-karty/mapa-systemu
Rzecznik Finansowy
Rzecznik Finansowy to instytucja państwowa powołana w celu ochrony praw klientów na rynku finansowym. Wspiera klientów indywidualnych w sporach z instytucjami finansowymi, oferując pomoc w formie poradnictwa, interwencji, postępowań polubownych oraz wsparcia podczas procesów sądowych.
Dodatkowo, Rzecznik podejmuje działania systemowe na rzecz poprawy ochrony praw klientów, a także prowadzi działania edukacyjne i informacyjne, mające na celu zwiększenie świadomości finansowej społeczeństwa.
Do zadań Rzecznika Finansowego należy:
- rozpatrywanie wniosków klientów w sporach,
- informowanie o nieprawidłowościach na rynku,
- opiniowanie i inicjowanie zmian aktów prawnych
- przekazywanie danych o skargach do Komisji Nadzoru Finansowego,
- organizowanie działań edukacyjnych i informacyjnych,
- współpraca z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi na rzecz ochrony praw konsumentów.
Informacje na temat Rzecznika Finansowego znajdują się w Ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym.
Nadzór ubezpieczeniowy
Nadzór ubezpieczeniowy w Polsce pełni Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), nadzorem objęte są zakłady ubezpieczeń i reasekuracji oraz pośrednicy ubezpieczeniowi. Do zadań KNF należy zapewnienie stabilności rynku finansowego, w tym rynku ubezpieczeniowego, ochrona interesów ubezpieczonych, a także zapewnienie zgodności działalności podmiotów ubezpieczeniowych z obowiązującymi przepisami prawa.
Komisja ma uprawnienia do:
- wydawania decyzji administracyjnych, np. dotyczących nałożenia kar na podmioty rynku finansowego za naruszenie przepisów,
- kontroli finansowej zakładów ubezpieczeń, w tym ocenę ich wypłacalności i zarządzania ryzykiem,
- udzielania zezwoleń na prowadzenie działalności przez zakłady ubezpieczeń i reasekuracji,
- nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa przez pośredników ubezpieczeniowych, w tym kontrola posiadania wymaganych licencji oraz ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
Reprezentant do spraw roszczeń
Reprezentant do spraw roszczeń działa w imieniu ubezpieczonego lub poszkodowanego w procesie dochodzenia roszczeń od ubezpieczyciela. Jego zadaniem jest reprezentowanie interesów klienta w sprawach związanych z wypłatą odszkodowań, negocjowanie warunków wypłaty oraz pomoc w rozwiązywaniu sporów z firmą ubezpieczeniową.
Reprezentant może działać na rzecz kilku zakładów ubezpieczeń jednocześnie, swoje obowiązki na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego od zakładu ubezpieczeń.
